Er zijn nog steeds atheïsten stellen dat de Bijbel pro-slavernij zou zijn. Meestal blijkt men niet verder te komen dan een vertaling waarin het woordje ‘slaaf’ voorkomt. Laten we eens een voorbeeld belichten.
Een tekst uit het Nieuwe Testament waarin het woord slaaf voorkomt is de gelijkenis die Jezus Zijn volgelingen leert in Mattheus 25:14-30
14 Want het is als een mens, die bij zijn vertrek naar het buitenland zijn slaven riep en hun zijn bezit toevertrouwde.
15 En de een gaf hij vijf talenten, een ander twee, een derde een, een ieder naar zijn bekwaamheid, en hij reisde buitenslands.
16 Terstond ging hij, die de vijf talenten ontvangen had, op weg, en hij deed er zaken mede en verdiende er vijf bij.
17 Evenzo verdiende hij, die de twee talenten had, er twee bij.
18 Maar hij, die het ene talent ontvangen had, ging heen en groef een gat in de grond en verborg het geld van zijn heer.
19 En na lange tijd kwam de heer van die slaven en hield afrekening met hen.
20 En die de vijf talenten ontvangen had, trad toe en bracht nog vijf talenten bovendien, zeggende: Heer, vijf talenten hebt gij mij toevertrouwd: zie, ik heb er vijf talenten bij verdiend.
21 Zijn heer zeide tot hem. Wel gedaan, gij goede en getrouwe slaaf, over weinig zijt gij getrouw geweest, over veel zal ik u stellen; ga in tot het feest van uw heer.
22 Die met de twee talenten trad ook toe en zeide: Heer, twee talenten hebt gij mij toevertrouwd; zie, ik heb er twee talenten bij verdiend.
23 Zijn heer zeide tot hem: Wel gedaan, gij goede en getrouwe slaaf, over weinig zijt gij getrouw geweest, over veel zal ik u stellen; ga in tot het feest van uw heer.
24 Nu kwam ook hij, die het ene talent ontvangen had, en zeide: Heer, ik wist van u, dat gij een hard mens zijt, die maait, waar gij niet gezaaid hebt, en die bijeenbrengt van plaatsen, waar gij niet hebt uitgestrooid.
25 En ik was bevreesd en ben heengegaan en heb uw talent in de grond verborgen; hier hebt gij het uwe.
26 En zijn heer antwoordde en zeide tot hem: Gij slechte en luie slaaf, wist gij, dat ik maai, waar ik niet gezaaid heb en bijeenbreng van plaatsen, waar ik niet heb uitgestrooid?
27 Dan hadt gij mijn geld aan de bankiers moeten geven en ik zou bij mijn komst mijn eigendom met rente opgevraagd hebben.
28 Neemt hem dan het talent af en geeft het aan hem, die de tien talenten heeft.
29 Want aan een ieder, die heeft, zal gegeven worden en hij zal overvloedig hebben. Maar wie niet heeft, ook wat hij heeft, zal hem ontnomen worden.
30 En werpt de onnutte slaaf uit in de buitenste duisternis. Daar zal het geween zijn en het tandengeknars.
Laten we de tekst eens analyseren. In een aantal vertalingen wordt in plaats van het woord ‘slaaf’ het woord ‘knecht’ gebruikt. Uit de grondtekst blijkt dat het gebruikte woord ook vertaald kan worden met ‘dienaar’ of ‘bediende’.
Het eerste vers zegt echter al heel veel:
Want het is als een mens, die bij zijn vertrek naar het buitenland zijn slaven riep en hun zijn bezit toevertrouwde
Hoe aannemelijk acht u het dat een man zijn bezit aan een slaaf toevertrouwd? En dan nog wel aan meerdere ook! Dit zou in de praktijk met slaven natuurlijk nooit gebeuren en maakt al duidelijk dat deze tekst anders bedoelt is dan atheïsten hem uit plachten te leggen.
Hij gaf hen ’talenten’, en als je niet weet wat een talent is lees je daar zomaar makkelijk over heen en hang je er ook geen waarde of betekenis aan. Het is dus belangrijk om eerst te kijken wat een talent is.
Wat is een talent?
Het woord talent heeft meerdere betekenissen, maar het is duidelijk dat het in deze gelijkenis gaat om een geldswaarde die door de Grieken en Joden in de oudheid werd gebruikt. Ook kan het een bepaald gewicht aan goud of zilver betreffen, 34,2 kilo. Omdat het hier om ‘een slavendrijver’ zou gaan, mogen we toch wel aannemen dat er een talent goud bedoelt is.
De waarde van goud is op het moment dat ik dit schrijf (25 februari 2013) € 39108,64 per kilo (zie afbeelding).
Eén talent goud vertegenwoordigt dus een waarde van 34,2 x 39108,64 = € 1.337.515,49.
De suggestie dat een slechte slavendrijver een dergelijk bedrag toe zou vertrouwen aan een slaaf is natuurlijk onvoorstelbaar. Daar bovenop komt nog eens dat de eerste een vermogen van vijf talenten, oftewel € 6.687.577,44 toevertrouwd kreeg.
De tweede ‘slaaf’ kreeg € 2.675.030,98 en de laatste ‘slechts’ € 1.337.515,49 toevertrouwd.
Een dergelijk bedrag was in het Midden-Oosten destijds meer dan ruim voldoende om te vluchten en ergens lekker voor zichzelf te gaan beginnen.
Het totale vermogen van deze ‘slavendrijver’ zou overigens een lieve € 10.700.123,92 hebben bedraagt. En dat zou hij zonder meer in handen van ‘slaven’ vertrouwen? Dat ligt dus echt niet voor de hand, en kan ook rustig als lariekoek worden afgedaan.
Wat is er dan wel aan de hand?
Als we kijken naar de beschrijving van de manier waarop de ‘slaven’ met het vermogen van deze man omgaan wordt heel snel duidelijk dat we hier zeker niet met ‘slaven’ te maken hebben, maar met rentmeesters. Deze baan bestaat tegenwoordig ook nog en is bepaald geen ‘slaven’-baantje:
Een rentmeester beheert goederen, in het bijzonder het onroerend goed van een eigenaar. Deze eigenaar kan zowel een particulier als een private of publieke rechtspersoon zijn. De moderne rentmeester is een vastgoeddeskundige. Naast beheer adviseren rentmeesters op het gebied van onder andere grondzaken, grondbeleid, overdracht van eigendom, onteigeningen, schadevergoeding, waardering van vastgoed, fiscale aspecten, planologische vraagstukken, bestemmingswijziging en gebiedsontwikkeling.
En wat wordt er onder meer gezegd over de geschiedenis?
In het feodale tijdvak werd een bezit, zoals een heerlijkheid, beheerd door een rentmeester als de heer langdurig afwezig was, bijvoorbeeld omdat hij verbleef op een ander van zijn bezittingen of in dienst was van zijn leenheer. In dit verband gebruikt men ook wel de term kastelein, een woord dat geleidelijk aan de betekenis van herbergier heeft gekregen. Ook tegenwoordig worden landgoederen nog wel door rentmeesters beheerd.
Dit vertoont opmerkelijke overeenkomsten met de gelijkenis die Jezus vertelde. Veel meer overeenkomsten dan met de stelling dat de Bijbel op basis van deze tekst slavernij zou ondersteunen.
Opmerkelijk is dat de heer die het vermogen in beheer van de ‘slaven’ gaf zelf ook in loondienst kan zijn bij een leenheer. Jezus zegt duidelijk dat er sprake is van langdurige afwezigheid (vs. 14). Reizen was in de tijd van de Bijbel een langdurige bezigheid, zeker wanneer het buitenlandse reizen betrof. Wij maken nogal eens de fout om het reizen van toen te vergelijken met het reizen van tegenwoordig, maar destijds was je soms dagen onderweg van de ene naar de andere stad.
Als we de beschrijving van deze ‘slaven’ eens vergelijken met de huidige status van werknemer, wie zou dan de meeste vrijheid hebben?
De eerste ‘slaaf’ kreeg een vermogen van bijna 6,7 miljoen in vrij beheer. Hij kon dus zaken doen met maar liefst 6,7 miljoen (moet je tegenwoordig eens proberen te lenen bij een bank!) en had de volledige vrijheid over het beheer! Hij kon genieten van reizen, zakenlunches, vergaderingen, uitstapjes, overleg, nieuwe ontwikkelingen, investeringen en deed zaken zoals een zakenman dat destijds deed, zonder een werkgever die om de haverklap over zijn schouder mee keek of die met een black box als het ware op de bijrijdersstoel van zijn lease-auto meereed of een fiscus die verantwoording vraagt van ieder bonnetje en ieder gereden kilometer!
Lijkt dat op een slaven bestaan? Als je die vraag met ‘ja’ beantwoord, hoe zou je het huidige werknemerschap dan beschrijven?
En net zoals tegenwoordig krijgen de rentmeesters van die tijd ook een goede beloning als zij hun werk goed doen, maar de rentmeester die bang was en niets deed met het talent dat hem was toevertrouwd werd alles afgenomen wat hij had. Hoe denkt u dat een rentmeester die tegenwoordig niets verdient voor zijn opdrachtgevers er na een paar jaar bij zit? Hoeveel klanten denkt u dat hij over houdt?
Het op deze tekst baseren dat de Bijbel slavernij voor zou staan is niet meer en niet minder dan een teken van onkunde en/of vijandigheid tegenover het Christendom. En ja, zoek maar op internet, deze tekst wordt redelijk veelvuldig aangehaald als voorbeeld dat de Bijbel slavernij zou ondersteunen.